Archive for Μαΐου 2021
Άρης Καζάκος: «Το κράτος μετατρέπεται σε εργαλείο από-προστασίας της εργασίας» (Ιωάννα Δρόσου, Παύλος Κλαυδιανός, Eποχή, 30 Μαΐου, 2021)
Παρουσιάζεται το νομοσχέδιο από την κυβέρνηση ως μια μεταρρύθμιση προς την κατεύθυνσης της προστασίας της εργασίας και του εργαζομένου. Έχετε χαρακτηρίσει το νομοσχέδιο ως βαθιά αντιμεταρρύθμιση. Που στηρίζεται αυτό;
Το αν μια νομοθετική παρέμβαση είναι μεταρρυθμιστική ή αντιμεταρρυθμιστική προκύπτει όχι από το όνομα που δίνει ο συντάκτης της, αλλά από το περιεχόμενο. Βάσει αυτού σας λέω κατηγορηματικά ότι πρόκειται για μια βαθιά αντιμεταρρύθμιση σε ό,τι αφορά το θεσμικό πλαίσιο της εργασίας. Μάλιστα, το νομοσχέδιο της κυβέρνησης πρέπει να το δούμε κάνοντας ένα βήμα πίσω και ανατρέχοντας όχι μόνο στα πρώτα μέτρα της διακυβέρνησης της ΝΔ, δηλαδή στην κατάργηση του βάσιμου λόγου και της συνευθύνης, που επίσης ήταν ρήξεις με δίκαιες ρυθμίσεις που είχαν έρθει από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στον νόμο 4635/2019, με τον οποίο η κυβέρνηση χτύπησε στην καρδιά τους τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και τη διαιτησία. Εισήγαγε με τον νόμο αυτό ένα πυκνό πλέγμα εξαιρέσεων από συλλογικές συμβάσεις και έτσι πολλές επιχειρήσεις πλέον να μπορούν να εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, με αποτέλεσμα αυτές να μην μπορούν να αναπτύξουν την κανονιστική τους εμβέλεια και την προστατευτική τους λειτουργία. Το ίδιο έκανε η κυβέρνηση και με τη διαιτησία, ακρωτηριάζοντας το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής. Ελλείψει αυτών των δύο, ως διαπλαστικός ρυθμιστικός παράγοντας μένει η ατομική σύμβαση εργασίας. Μένει, δηλαδή, εκείνο το εργαλείο, το οποίο απωθήθηκε ήδη από τις απαρχές της δημιουργίας των εργατικών δικαίων, στις αρχές του 19ου αιώνα. Όταν στον 21ο αιώνα ξαναγυρνάμε στην ατομική σύμβαση εργασίας, τότε κάτι σάπιο υπάρχει.
Κατόπιν, η κυβέρνηση συνέχισε στην ίδια ρότα με δύο εμβληματικά νομοθετήματα για τη ΔΕΗ και τα ΕΛΤΑ, όπου ορίζεται ρητά πλέον ότι όσοι προσλαμβάνονται εφεξής δεν θα υπάγονται στους κανονισμούς εργασίας και στις επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις της ΔΕΗ και των ΕΛΤΑ, άρα οι όροι εργασίας τους θα ρυθμίζονται με ατομικές συμβάσεις. Αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, ότι μόνο τυχαία δεν ήταν η κατάληξή μας στις ατομικές συμβάσεις εργασίας, αλλά ήταν εξαρχής το σκοπούμενο αποτέλεσμα. Και αυτό επιβεβαιώνεται και με το παρόν νομοσχέδιο.
Πώς επιβεβαιώνεται;
Με πάρα πολλούς τρόπους. Δείτε τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας για την αναίρεση του οχταώρου. Αυτή πια θα γίνεται με ατομική σύμβαση εργασίας. Ο κ. Χατζηδάκης, με τον προπαγανδιστικό οίστρο που τον έχει καταλάβει, μας λέει ότι διευθέτηση του χρόνου εργασίας υπάρχει από τη δεκαετία του ’90. Παραλείπει, όμως, να πει ότι αυτή μπορούσε να γίνει μόνο με συλλογική συμφωνία. Και ακόμη παραλείπει να πει ότι αυτή η διάταξη δεν περπάτησε στην πράξη, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, ακριβώς γιατί οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν ανέλαβαν το ρίσκο και κυρίως την ευθύνη να συμφωνήσουν την αναίρεση του 8ώρου. Όπως και να το κάνουμε, η διευθέτηση με την παροχή δωρεάν εργασίας με αντάλλαγμα μόνο μειωμένο ωράριο σε άλλες μέρες, πρόσθετο χρόνο ανάπαυσης ή άδειες αναψυχής είναι μια βαθιά τομή στα του χρόνου εργασίας. Αυτό βέβαια πλήττει συγχρόνως και βασικά εργαλεία δημιουργίας θέσεων εργασίας, δηλαδή την πολιτική του χρόνου εργασίας. Σε άλλο σημείο του νομοσχεδίου αναφέρεται πως με ατομική σύμβαση εργασίας μπορούν να συμφωνούν εργαζόμενος και εργοδότης άδεια χωρίς αποδοχές για ένα χρόνο, άδεια που μπορεί ανανεώνεται χωρίς χρονικό όριο, πρακτικά επ’ αόριστον. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι ένα ισχυρό διευθυντικό δικαίωμα που έχει ο εργοδότης, με το ισχύον δίκαιο, να θέτει το προσωπικό του σε διαθεσιμότητα μέχρι τρεις μήνες το χρόνο πληρώνοντας τις μισές αποδοχές, τώρα μετατρέπεται σε ένα ολοκληρωτικό εργαλείο, που επιβάλλει ακραία επισφάλεια στον εργαζόμενο, χωρίς τα αναχώματα της διαθεσιμότητας του νόμου 3198/1955.
Οι διατάξεις της απαξίωσης της διαιτησίας και των μηχανισμών ελέγχου του ΣΕΠΕ, όπως και η πρόκριση των ατομικών συμβάσεων στέλνουν σήμα πως παύει να είναι η εργασία υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του υπουργείου Εργασίας και επομένως του κράτους;
Το κράτος αναιρώντας ουσιαστικά την προστατευτική λειτουργία του νόμου και μετατρέποντάς τον σε εργαλείο στα χέρια του ισχυρού δεν εγκαταλείπει απλώς το ρόλο του, αλλά επιβάλλει την αντιστροφή του ρόλου του από εργαλείο προστασίας σε εργαλείο αποπροστασίας. Από αυτή την αντιστροφή του ρόλου δεν ωφελείται η οικονομία, το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει, υπονομεύεται η δεξαμενή από την οποία αρδεύονται και οι ίδιες οι επιχειρήσεις. Ωφελούνται ελάχιστοι, αυτές είναι οι ολιγαρχικές αποφύσεις και αυτού του νομοσχεδίου. Ουσιαστικά συνεχίζεται η μνημονιακή πολιτική εσωτερικής υποτίμησης δια της μείωσης των μισθών – γιατί αυτό κάνει η κυβέρνηση– και συγχρόνως αποσυναρμολογούνται οι μηχανισμοί του εργατικού δικαίου, προκειμένου να υιοθετηθούν οι προτάσεις του ΣΕΒ. Αυτή η κυβέρνηση έχει παραχωρήσει ατύπως νομοθετική πρωτοβουλία στο ΣΕΒ, αρκεί να δει κανείς τα μέτρα που προτείνει ο ΣΕΒ στις εκθέσεις και τις έρευνές του και πώς αυτά τα μέτρα υλοποιούνται στη συνέχεια από την κυβέρνηση. Αλλά το περιεχόμενο του νομοσχεδίου, όπως και το περιεχόμενο του Ν. 4635/2019 δεν ωφελεί όλα τα μέλη του ΣΕΒ, αλλά λίγα. Ένα μεγάλο μέρος των μελών του ΣΕΒ είναι οι επιχειρηματίες της παραγωγικής οικονομίας, η οποία θα υποφέρει ξανά, όπως υπέφερε και στην περίοδο των μνημονίων με την πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης. Σας θυμίζω ότι τότε έκλεισαν εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις, καθώς οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν εξαρτώνται από τις εξαγωγές αλλά από την εσωτερική ζήτηση, την οποία αν τη γκρεμίσεις θα κλείσεις επιχειρήσεις.
Ξαναγυρνάμε δηλαδή στην πολιτική των μνημονίων, χωρίς δεσμευόμαστε από μια τέτοια συμφωνία;
Κάτι χειρότερο, από μια άποψη. Πολλά από τα φονικά μέτρα των μνημονίων ήταν προσωρινά. Προσωρινή ήταν ακόμη και η μείωση του κατώτατου μισθού, γι΄ αυτό μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου στον Αύγουστο του 2018 υπήρξε μια πρώτη αύξηση. Και αν δεν πάγωνε τώρα ο κατώτατος μισθός –όπως διαφαίνεται ότι θα γίνει- θα είχαμε και πάλι κάποιες μικρές αυξήσεις. Προσωρινή στα χρόνια των μνημονίων ήταν και η αναστολή της επεκτασιμότητας των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, όπως και η αναστολή της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης στη συρροή κλαδικών και επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων. Αυτά κάποια στιγμή (Αύγουστος 2018) τελείωσαν. Αυτό που γίνεται τώρα, η αποδόμηση του θεσμικού πλαισίου της εργασίας από την κυβέρνηση της ΝΔ, δεν είναι πλέον προσωρινή αλλά πάγια.
«Το νομοσχέδιο δίνει δύναμη στον εργαζόμενο», όπως δήλωσε ο Κ. Μητσοτάκης, προσθέτοντας ότι «Προστατεύει τους εργαζόμενους. Προωθεί την ισορροπία μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής». Περί αυτού πρόκειται;
Πρόκειται για προπέτασμα. Βάζει η κυβέρνηση στη βιτρίνα του νομοσχεδίου της την επικύρωση δύο διεθνών συμβάσεων εργασίας, για την προστασία της υγείας και της ζωής των εργαζομένων και για την αντιμετώπιση της βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης, για γονικές/πατρικές άδειες, και τη μεταφορά της οδηγίας για τη συμφιλίωση εργασίας και ιδιωτικής ζωής στο εσωτερικό δίκαιο, τα εμφανίζει μάλιστα σαν να ήταν δικό της έργο, ενώ είναι δημοσίου διεθνούς δικαίου υποχρεώσεις της χώρας. Βάζοντας όμως στη βιτρίνα αυτά, επιχειρεί να κρύψει τα υπόλοιπα. Και παράλληλα εξαπολύεται μια πρωτοφανής προπαγάνδα με παρουσιάσεις στον Τύπο και γενικά στα ΜΜΕ που μηρυκάζουν το non-paper της κυβέρνησης και βιάζουν τη λογική και την πραγματικότητα. Αυτό που διατρέχει το περιεχόμενο του νομοσχεδίου είναι η βίαιη από-προστασία της εργασίας, συνέχεια όλων των νομοθετικών μέτρων κατά της εργασίας που έλαβε αυτή η κυβέρνηση από την αρχή της θητείας της.
Εμφανίζεται ως εφαρμογή των βέλτιστων ευρωπαϊκών πρακτικών. Είναι έτσι;
Εκτός του ότι υπάρχει παραχάραξη των συγκριτικών στοιχείων στο παρόν νομοσχέδιο, ισχύει αυτό που είχε παρατηρήσει σκωπτικά η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας για τα φονικά μέτρα των μνημονίων· η βέλτιστη πρακτική στο Ηνωμένο Βασίλειο να κινούνται τα αυτοκίνητα στην αριστερή λωρίδα του δρόμου, δεν είναι βέλτιστη πρακτική στην Αθήνα ή τη Νέα Υόρκη.
Ένα ακόμα επιχείρημα της κυβέρνησης είναι ότι οι διατάξεις αυτές αποτελούν εκσυγχρονισμό του εργατικού δικαίου και εναρμόνιση με τη σημερινή πραγματικότητα…
Αυτά αναφέρει το non paper του υπουργείου, που επαναλαμβάνονται στερεοτύπως από όσους επιχαίρουν για το νομοσχέδιο του κ. Χατζηδάκη. Τα επιχειρήματα είναι γνωστά, αλλά είναι πολύ σαθρά και πολύ φθηνά θα έλεγα. Το ότι κάποια νομοθετήματα είναι «παλιά» είναι ένας τίτλος. Αυτό δεν λέει τίποτα για το περιεχόμενο του παλιού και του νέου. Διότι υπάρχουν παλιά πράγματα που είναι πάρα πολύ ακριβά για τη ζωή των εργαζομένων, για τις κοινωνίες αλλά και για την οικονομία που τροφοδοτείται από τον μισθό. Για παράδειγμα, η ελευθερία με ισότητα είναι ένα πολύ παλιό πράγμα, πολύ ακριβό όμως για τη ζωή μας. Το ίδιο η αλληλεγγύη ή ο συνδικαλισμός, οι συλλογικές συμβάσεις. Μόνο άνθρωποι που δεν μετέχουν της ελληνικής παιδείας μπορούν να περιφρονούν έτσι αδιάκριτα το «παλιό», χωρίς να αναλύουν τι εννοούν με παλιό και καινούριο. Ο νόμος 2112/1920 της δεύτερης περιόδου διακυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου, που τώρα αποδομείται με τα μέτρα της κυβέρνησης είναι ένας παλιός νόμος. Ισχύει εδώ και εκατό χρόνια. Αλλά έχει εγκατασταθεί στις συνειδήσεις και διατηρεί αμείωτη την αξία του. Το νομοσχέδιο αυτό, λοιπόν, είναι ένας βαθύς αναχρονισμός. Κι αυτό φαίνεται καθαρά και στη ρύθμιση για τις πλατφόρμες. Σε ό,τι αφορά τα ντελίβερι και τις πλατφόρμες που προσλαμβάνουν ντελιβεράδες, με το νομοσχέδιο δίνεται η χαριστική βολή. Επιτρέπει στους εργοδότες να επιλέγουν είτε σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είτε σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου. Ξέρετε εσείς, όχι πολλούς, έναν εργοδότη που θα επέλεγε τη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας; Δεν υπάρχει τέτοιος εργοδότης. Αντιλαμβάνεστε ότι η πολύ ευαίσθητη κατηγορία εργαζομένων, με άπειρους κινδύνους για τη ζωή και την υγεία τους καθημερινά, βγαίνει από την ομπρέλα προστασίας του εργατικού δικαίου. Αντί να τους δώσει προστασία έναντι της βίας της ατομικής σύμβασης εργασίας, το νομοσχέδιο εισάγει ένα τεκμήριο κατά της εξαρτημένης εργασίας, μια διεστραμμένη αντιστροφή των τεκμηρίων του εργατικού δικαίου υπέρ της εξαρτημένης εργασίας. Ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτή την κοιτίδα του νεοφιλελευθερισμού, το ανώτατο δικαστήριο διαπιστώνει ότι η σύμβαση εργασίας με τέτοιες πλατφόρμες είναι στην πραγματικότητα εξαρτημένη, παρά τις ψευδεπίγραφες συμβάσεις (ανεξάρτητων υπηρεσιών) που επιβάλλονται στους εργαζόμενους. Κόντρα και στη νομοθετική πρωτοβουλία της ισπανικής κυβέρνησης η «μοντέρνα» κυβέρνηση της ΝΔ πετάει έξω από το εργατικό δίκαιο τους όσους παρέχουν υπηρεσίες, εξαρτημένη εργασία, σε ψηφιακές πλατφόρμες.
Για την τηλεργασία, που είναι μια σύγχρονη μορφή εργασίας, θεωρείτε ότι παρέχεται προστασία με το νομοσχέδιο;
Αν με ρωτούσατε αν το νομοσχέδιο έχει θετικές διατάξεις, θα σας απαντούσα πως ναι. Θετική είναι βέβαια η επικύρωση των δύο διεθνών συμβάσεων εργασίας, η οποία όπως σας εξήγησα δεν πιστώνεται στην κυβέρνηση, γιατί αυτή ήταν υποχρεωμένη να το κάνει. Από την άλλη, είναι θετική και η ενεργοποίηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, που είναι νομοθετημένη αλλά δεν εφαρμόστηκε μέχρι τώρα. Αρκεί βέβαια να συντρέξουν και κάποιες προϋποθέσεις. Πρώτον, να υποχρεωθούν οι επιχειρήσεις που θα υπαχθούν σε αυτή τη ρύθμιση, να προμηθεύονται και να ενεργοποιούν τις ψηφιακές κάρτες εργασίας. Δεύτερον, να υπάρχει η εγγύηση ότι θα τηρούνται όλα αυτά στην πράξη και όχι όποτε θέλει ο εργοδότης. Τρίτον, ότι θα υπάρξει ένας αποτελεσματικά στελεχωμένος ελεγκτικός μηχανισμός, ο οποίος θα έχει στη διάθεσή του και τα εργαλεία –δηλαδή αποτελεσματικές κυρώσεις- για να ελέγχει την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Αντ’ αυτών, η κυβέρνηση αποδυνάμωσε το ΣΕΠΕ και μείωσε δραστικά τα πρόστιμα και συγχρόνως μετατρέπει τώρα το ΣΕΠΕ σε ανεξάρτητη αρχή, μια απόπειρα απαλλαγής της από την πολιτική ευθύνη της λειτουργίας του ΣΕΠΕ. Ένα ακόμα θετικό μέτρο είναι το δικαίωμα αποσύνδεσης, δεν μένει παρά να το δούμε στην πράξη. Σε ό,τι αφορά την τηλεργασία πάντα, παρατηρώ ότι από το νομοσχέδιο έχει εξαφανιστεί το δικαίωμα επιστροφής του εργαζόμενου. Ο εργαζόμενος που συμφωνεί να μετατρέψει την κανονική εργασία σε τηλεργασία, έχει στο ήδη ισχύον δίκαιο δικαίωμα επιστροφής στην κανονική εργασία μέσα σε ένα τρίμηνο. Αυτό το δικαίωμα που τώρα εξαφανίζεται θα έπρεπε, για να είναι αποτελεσματικό, εκτός των άλλων να επεκταθεί τουλάχιστον στο ένα έτος.
Όταν ασκείται κριτική στη ρύθμιση για τις υπερωρίες, από το υπουργείο λένε ότι πρέπει να ρυθμιστεί το άναρχο τοπίο. Το καταφέρνουν;
Κανείς δεν αμφιβάλει ότι υπάρχει μαύρη εργασία, απλήρωτες υπερωρίες. Το θέμα, όμως, πάντοτε είναι τι κάνεις για το άναρχο τοπίο. Νομιμοποιείς την αναρχία; Νομιμοποιείς την παραβατικότητα; Γιατί οι δωρεάν υπερωρίες μέσω διευθέτησης με ατομική σύμβαση και η αύξηση των υπερωριών ισοδυναμεί με νομιμοποίηση της παραβατικότητας. Νομιμοποιείται η παροχή δωρεάν υπερωριακής εργασίας και ταυτόχρονα απεμπολεί το κράτος ένα πολύτιμο εργαλείο διαχείρισης του χρόνου εργασίας ως μέσου για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αν ο εργοδότης μπορεί να παίρνει φθηνές ή δωρεάν υπερωρίες, ασφαλώς δεν θα κάνει προσλήψεις. Η αντιμετώπιση του άναρχου πεδίου από την κυβέρνηση φανερώνει μια λογική, που αν εφαρμοζόταν για την αντιμετώπιση της ολοένα αυξανόμενης εγκληματικότητας, θα οδηγούσε σε νομιμοποίηση εγκληματικών συμπεριφορών.
Την ίδια στιγμή καταργείται η Επιθεώρηση Εργασίας. Φυσικά, από το υπουργείο διατείνονται πως πρόκειται για αναβάθμιση η μετατροπή της σε ανεξάρτητη αρχή. Τι τελικά ισχύει;
Οι οργουελικές αντιστροφές που κάνει αυτή η κυβέρνηση είναι πλέον κοινός τόπος, μια στοιχειωδώς κριτική συνείδηση δεν μπορεί παρά να το αντιλαμβάνεται. Για το ΣΕΠΕ μπορεί να πει κανείς πολλά. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι βάσει διεθνών συμβάσεων εργασίας η Επιθεώρηση Εργασίας είναι κρατική ευθύνη και αρμοδιότητα. Η κυβέρνηση αφότου ανέλαβε τη διακυβέρνηση αποδομεί το ΣΕΠΕ. Το μετέτρεψε αρχικά σε διεύθυνση και τώρα σε ανεξάρτητη αρχή, που είναι, όπως ανέφερα ήδη, ένας –όχι τόσο έξυπνος- τρόπος μετακύλισης της πολιτικής ευθύνης για τις αδυναμίες του ΣΕΠΕ, όπως το κατάντησε η κυβέρνηση. Όταν θα κάνουμε την κριτική για την αδυναμία του ΣΕΠΕ να αντιμετωπίσει την παραβατικότητα και τη βία στις εργασιακές σχέσεις, θα μας λέει η κυβέρνηση –που μείωσε τα πρόστιμα και, γενικά, τις κυρώσεις και αποποιήθηκε τις ευθύνες της- ότι το ΣΕΠΕ είναι μια ανεξάρτητη αρχή.
Πέραν του ότι καταργείται κάθε μηχανισμός ελέγχου, πλήττονται οι αποζημιώσεις απόλυσης. Με τι αποτέλεσμα;
Όποιος απολύεται τώρα θα μπορεί να πάρει μια αποζημίωση, που θα κινείται στα κατώτατα όρια, γιατί οι επιχειρήσεις θα επικαλούνται οικονομικά προβλήματα είτε πραγματικά, είτε ως προϊόν δημιουργικής λογιστικής. Καταργείται ένα ουσιώδες στοιχείο προστασίας των εργαζομένων από παράνομες απολύσεις, το δικαίωμα επαναπρόσληψης, το οποίο αντικαθίσταται με μια πρόσθετη αποζημίωση.
Οι ρυθμίσεις για την μερική απασχόληση, θα ενισχύσουν την υποδηλωμένη ή μαύρη εργασία;
Οι ρυθμίσεις αυτές διαλύουν κυριολεκτικά τη διαχείριση του χρόνου από τον μερικώς εργαζόμενο, καθώς θα υποχρεούται να παρέχει πρόσθετη εργασία όχι σε συνέχεια του μειωμένου ωραρίου του αλλά και μετά από διακοπή. Όλο αυτό μας παραπέμπει πάλι σε έναν επαρκώς στελεχωμένο ελεγκτικό μηχανισμό και σε αποτελεσματικές κυρώσεις. Τίποτα από τα δύο δεν υπάρχει.
Πιστεύετε ότι η κυβέρνηση είδε την πανδημία ως ευκαιρία για να περάσει αυτή την αντιμεταρρύθμιση;
Αυτό το σχέδιο αξιοποιεί ένα είδος «δόγμα του σοκ». Κατατέθηκε μέσα στη συνθήκη του φόβου και της ανασφάλειας λόγω της υγειονομικής και της οικονομικής κρίσης, η οποία θα γιγαντωθεί στο μέλλον. Ας μην γελιόμαστε όμως, το σχέδιο της ΝΔ για την εργασία είναι συνεκτικό και εκτεταμένο. Ο Ν. 4635/2019 θεσπίστηκε πριν ξεσπάσει η πανδημία. Αυτό μαρτυρεί ότι υπήρξε εξαρχής ένας σχεδιασμός να πλήξουν το συλλογικό και να αναδείξουν το ατομικό, όπου κυριαρχεί η βία του εργοδότη. Επομένως, ας μην ταυτίζουμε όλες αυτές τις νομοθετικές πρωτοβουλίες με τη συνθήκη της πανδημίας. Αντιλαμβάνεστε ότι έχουμε να κάνουμε με μέτρα τα οποία προφανώς δεν θα αντέξει η κοινωνία, και εννοώ πρωτίστως τους εργαζόμενους αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Αν γκρεμίσεις τους μισθούς που βρίσκονται ήδη σε βύθιση από τα χρόνια του μνημονίου, με μικρές ανάσες μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου, θα το πληρώσουν και οι επιχειρήσεις. Αυτό ίσως εξηγεί και τη διστακτικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, σε ό,τι αφορά το νομοσχέδιο.
Τα συνδικαλιστικά δικαιώματα περιορίζονται δραστικά, πλήττοντας κάθε μηχανισμό άμυνας των εργαζομένων, ενώ την ίδια στιγμή επιβάλλονται όροι βαρβαρότητας στους χώρους εργασίας. Οι ρυθμίσεις πιστεύετε πως φτάνουν στην ποινικοποίηση του συνδικαλισμού;
Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις τόσο των εργαζομένων, όσο και των εργοδοτών –με το νέο νόμο- υποχρεούνται να εγγραφούν σε ένα ψηφιακό μητρώο. Αν δεν το κάνουν κυριολεκτικά αποκεφαλίζονται. Δεν θα έχουν την ικανότητα να συνάπτουν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ούτε να διαπραγματεύονται. Δεν θα έχουν δικαίωμα προσφυγής στη διαιτησία του ΟΜΕΔ –ή σε ό,τι απέμεινε από αυτή. Δεν θα έχουν προστασία της συνδικαλιστικής δράσης. Πρόκειται προφανώς για μια δρακόντεια κύρωση, ενώ θα αρκούσε η επιβολή ενός προστίμου, για να αναγκαστούν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις να εγγραφούν. Η εγγραφή στο Μητρώο δεν είναι απλή ούτε αδάπανη. Η πλειονότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων δεν έχει καν τα οικονομικά μέσα για την πρόσληψη ενός δικηγόρου, ο οποίος θα τη διευκολύνει να κάνει τις εγγραφές. Από την άλλη, με την εγγραφή στο Μητρώο τίθενται και θέματα προστασίας ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
Σε ό,τι αφορά ειδικά την απεργία είναι περιττό να πω ότι είναι στο στόχαστρο όχι μόνο του νομοθέτη αλλά και των δικαστηρίων. Βασικός παράγοντας απορρύθμισης του δικαιώματος της απεργίας είναι η νομολογία των δικαστηρίων, με αποτέλεσμα το δικαίωμα στην απεργία να είναι περίπου ημιθανές για νομικούς λόγους. Βέβαια το δικαίωμα απεργίας είναι ημιθανές και για πραγματικούς λόγους, γιατί στη σημερινή συνθήκη οι άνθρωποι ασκούν συνηθέστερα ένα άλλο θεμελιώδες δικαίωμα, το δικαίωμά τους στον φόβο. Η κυβέρνηση επιφέρει τώρα ένα ακόμη πλήγμα με τη ρύθμιση που επιβάλλει να ψηφίζουν την απεργία το 50%+1 των μελών του σωματείου. Αυτό δεν συμβαίνει πουθενά, σε καμιά συλλογικότητα, ούτε στο εκλογικό σώμα όπου το κύρος των εκλογών δεν εξαρτάται από τη συμμετοχή. Ο κανόνας στη λειτουργία των συλλογικοτήτων είναι ότι μπορούν να λειτουργούν με όσα μέλη θέλουν και μπορούν να συμμετέχουν, με την τήρηση βέβαια της ελάχιστης απαιτούμενης απαρτίας και πλειοψηφίας.
Θα είναι εξαιρετικά δύσκολη πια η προκήρυξη μιας απεργίας, με το ασφυκτικό πλαίσιο που επιβάλλουν.
Με τα κριτήρια που θέλει να εφαρμόσει η κυβέρνηση θα είναι αδύνατο να προκύπτει οποιαδήποτε συλλογική απόφαση. Άλλωστε, η νομιμοποίηση της απεργίας κρίνεται από το πόσοι θα συμμετάσχουν στην απεργία, όχι πόσοι θα την υπερψηφίσουν. Εκεί κρίνεται η εμβέλεια, η αξιοπιστία και η ορθότητα της απόφασης του σωματείου. Κρίνεται, βεβαίως, και από τα μέσα που έχει στα χέρια του ο εργοδότης να πολεμήσει τη συμμετοχή στην απεργία με τον φόβο που μπορεί να διασπείρει. Τώρα θα έχουμε απολύσεις λόγω συμμετοχής σε απεργία και στην περιφρούρησή της, από τις οποίες απολύσεις δεν θα προστατεύονται ούτε οι συνδικαλιστές. Τέλος, απαράδεκτη είναι και η διάταξη για το προσωπικό ασφαλείας. Δεν νοείται απεργία όταν το προσωπικό παροχής υπηρεσιών κατά τη διάρκεια μιας απεργίας θα ανέρχεται στο 1/3 των εργαζομένων. Η απεργία, θυμίζω, κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα ως δικαίωμα πρόκλησης ζημίας, καθώς διακόπτει την παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης.
Όσα συζητάμε τόση ώρα δεν φτάνουν να συζητηθούν σε επίπεδο δημόσιου διαλόγου. Το μόνο που ακούγεται είναι η φωνή του υπουργείου Εργασίας…
Μόνο λίγες εφημερίδες και ελάχιστα μέσα, σ΄ αυτά και το περιοδικό της Βουλής, τήρησαν τους κανόνες δεοντολογίας. Αν δείτε τα συστημικά Μέσα θα διαπιστώσετε ότι ο αντίλογος δεν μπορεί ούτε να δηλώσει την παρουσία του.
Ο Άρης Καζάκος είναι ομότιμος καθηγητής Εργατικού Δικαίου της Νομικής στο ΑΠΘ.
Ιωάννα Δρόσου, Παύλος Κλαυδιανός
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
…ασταμάτητα δουλεύουν μόνο τα ρολόγια…
Θεατρικό Δρώμενο διαμαρτυρίας, διοργανώνεται
από τις Α & Β ΟΜ ΣΥΡΙΖΑ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
την Παρασκευή 4 Ιουνίου.
Στίς 19:45 ξεκινάμε από τα γραφεία μας (Λ.Ειρήνης) σε πορεία μέχρι την Κεντρική Πλατεία,
που θα πραγματοποιηθεί το Θεατρικό Δρώμενο ,
από την νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
και μέλη της Θεατρικής Ομάδας ΣΠΟΥΤΝΙΚ
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ
Συμμετέχουμε όλοι, για να ενώσουμε την φωνή μας,
με την φωνή όλων των εργαζομένων, να μην περάσει το αντεργατικό νομοσχέδιο!
Tο ερχόμενο Σάββατο 29/5 στο πάρκο Αγίου Νικολάου και ώρα 20:30 θα παρακολουθήσουμε συλλογικά την ταινία « Sorry we missed you» και να συζητήσουμε τα επόμενα βήματα μας απέναντι σε κράτος , κυβέρνηση , εργοδότες.
Το εργασιακό μέλλον που μας ετοιμάζουν με το αντεργατικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη ξεπερνά και τα πλέον δυσοίωνα σενάρια!
Η Συνέλευση αγώνα κατοίκων Ηλιούπολης σας καλεί το ερχόμενο Σάββατο 29/5 στο πάρκο Αγίου Νικολάου και ώρα 20:30 να παρακολουθήσουμε συλλογικά την ταινία « Sorry we missed you» και να συζητήσουμε τα επόμενα βήματα μας απέναντι σε κράτος , κυβέρνηση , εργοδότες.
Παίρνουμε τις γειτονιές και τις ζωές μας στα χέρια μας! Παλεύουμε για ζωή και δουλειά με δικαιώματα!
Είστε όλες και όλοι ευπρόσδεκτοι!
Ιδρύθηκε το Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα:
Ιδρύθηκε το Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα: «Οι μόνες χαμένες μάχες είναι αυτές που δε δόθηκαν»
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 15 Μαΐου η ιδρυτική συνέλευση του Πανελλαδικού Σωματείου Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με τη συμμετοχή εκατοντάδων ερευνητών/ ερευνητριών, διδακτόρων/ διδακτορισσών και εργαζομένων σε ερευνητικά κέντρα και προγράμματα σε όλη την Ελλάδα.
Στην ανακοίνωσή της η προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή του Πανελλαδικού Σωματείου Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση σημειώνει:
«Ολοκληρώθηκαν το Σάββατο 15/05/2021 οι διαδικασίες ψήφισης του καταστατικού του Πανελλαδικού Σωματείου Εργαζομένων στην Έρευνα και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στις διαδικασίες ψήφισης συμμετείχαν περισσότεροι από 300 συνάδελφοι/ισσες όλων των ειδικοτήτων (υποψήφιοι διδάκτορες, μεταδιδακτορικοί ερευνητές, μη μόνιμοι διδάσκοντες, εργαζόμενοι σε ερευνητικά κέντρα και προγράμματα) από την Αθήνα, την Πάτρα και τη Θεσσαλονίκη. Η διαδικασία πραγματοποιήθηκε με παράλληλη διαδικτυακή σύνδεση σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, γεγονός πρωτοποριακό και καινοτόμο για το συνδικαλισμό στην Ελλάδα.
Η ψήφιση του καταστατικού αποτελεί την κορύφωση των ανοιχτών δημοκρατικών διαδικασιών που έχουν ξεκινήσει εδώ και σχεδόν 1,5 χρόνο, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες που προέκυψαν λόγω των περιοριστικών μέτρων. Αυτόν τον 1,5 χρόνο, αναπτύχθηκε γόνιμος και εποικοδομητικός διάλογος για τα χαρακτηριστικά της εργασίας στην έρευνα, τις πολλαπλές μορφές απασχόλησης των εργαζομένων, τον χαρακτήρα της έρευνας και τους τρόπους οργάνωσης για την καλύτερη διεκδίκηση των αιτημάτων μας. Θεωρούμε ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κλάδου όπως η μεγάλη κινητικότητα των εργαζομένων, η πανελλαδικότητα των ζητημάτων, η δυσκολία συγκρότησης σε μικρές πόλεις, είναι ζητήματα που μπορούν να απαντηθούν μόνο με πανελλαδική συγκρότηση.
Στόχο του σωματείου αποτελεί η έκφραση αυτών που δεν έχουν φωνή, των «αόρατων» ερευνητών/τριων στα εργαστήρια, των αναλώσιμων της έρευνας, αυτών που κάποιοι αποκαλούν «χομπίστες». Δεν θα υπήρχε έρευνα και εργαστηριακή εκπαίδευση στην Ελλάδα και πουθενά στον κόσμο, αν δεν υπήρχαν οι υποψήφιοι διδάκτορες και οι μεταδιδάκτορες, το επισφαλές κομμάτι της έρευνας και της εκπαίδευσης. Όλοι και όλες εμείς ενωθήκαμε ώστε να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα: την αναγνώριση της εργασίας μας ως τέτοιας, τη σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας, την ασφάλιση, και την αμοιβή μας σύμφωνα με την υψηλού επιπέδου εργασία που παρέχουμε και βάσει των σύγχρονων αναγκών μας.
Η ίδρυση του σωματείου αποτελεί για εμάς την απαρχή της δράσης μας. Ενάντια στον κατακερματισμό, ενάντια στον αδυσώπητο ανταγωνισμό και τις ατομικές διεξόδους, που προωθεί η εργοδοσία, εμείς απαντάμε με την οργάνωση μας, τους συλλογικούς μας αγώνες. Το αμέσως επόμενο διάστημα επιδιώκουμε να εγγραφούν όσο το δυνατό περισσότερα μέλη, ώστε η φωνή μας να ακουστεί πιο δυνατά. Ήδη, η ίδρυση του σωματείου αποτελεί την καλύτερη απάντηση από πλευρά μας στον αντιεκπαιδευτικό και αντιδημοκρατικό νόμο Κεραμέως-Χρυσοχοΐδη και το αντεργατικό νομοσχέδιο Χατζηδάκη.
Με αισιοδοξία για το μέλλον, γιατί οι μόνες χαμένες μάχες είναι αυτές που δε δόθηκαν».
ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ
ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2021
ΑΠΕΡΓΙΑ 6 ΜΑΙΟΥ ΠΛ. ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ 11.00
Δελτίο Τύπου 2021/04/20
ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2021
Το Εργατικό Κέντρο Αθήνας στο Δ.Σ. που πραγματοποιήθηκε στις 17/04/2021, αποφάσισε παναττική απεργιακή κινητοποίηση και εορτασμό της Πρωτομαγιάς του 2021 στις 6 Μαΐου και καλεί όλους τους εργαζομένους, τους συνταξιούχους, του ανέργους, τους νέους και τις νέες του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, στην 24ωρη Γενική Απεργία για τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς, την Πέμπτη 6 Μαΐου και στο Συλλαλητήριο των Συνδικάτων στις 11 π.μ. στην Πλατεία Κλαυθμώνος.
Καλούμε όλα τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους της Αθήνας σε συνδυασμό με τον φόρο τιμής που πρέπει να αποδώσουμε στην Εργατική Πρωτομαγιά, να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα στην κυβέρνηση, ενάντια στους επικείμενους αντεργατικούς σχεδιασμούς. Το ΕΚΑ έχει σταθεί απέναντι στην κατάργηση του 8ώρου και στις άλλες αντεργατικές διατάξεις από το Νοέμβριο του 2020, επί υπουργίας κου Βρούτση. Το ίδιο θα πράξει και τώρα. Δεν μπορούμε να μην αντισταθούμε.
Απεργούμε και διαδηλώνουμε ενάντια:
- Στην κατάργηση του 8ώρου
- Στις ατομικές συμβάσεις εργασίας
- Στο άνοιγμα των Κυριακών σε επιπλέον κλάδους
- Στην μεταφορά των εργατικών διαφορών στον ΟΜΕΔ και την ουσιαστική κατάργηση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας
- Στην προσπάθεια περαιτέρω αποδυνάμωσης της απεργίας
- Στις παρεμβάσεις στο συνδικαλιστικό νόμο (ηλεκτρονική ψηφοφορία, ηλεκτρονικά μητρώα στη διάθεση κυβέρνησης και εργοδοτών)
Καλούμε την κυβέρνηση να μην γυρίσει τους εργαζόμενους έναν αιώνα πίσω και να βάλει φρένο στις αντεργατικές διατάξεις. Ενωμένοι αγωνιζόμαστε για τα δίκαια αιτήματά μας, ενάντια στην φτωχοποίηση και την εξαθλίωση της χώρας μας. Καλούμε τα συνδικάτα της Αθήνας, με τις ενέργειες και τις παρεμβάσεις που αυτά κρίνουν αναγκαία, να στείλουν ηχηρό μήνυμα όλες τις επόμενες ημέρες, αλλά κυρίως την Ημέρα της Πρωτομαγιάς, ότι τα δικαιώματα και οι κατακτήσεις των εργαζομένων δεν διαπραγματεύονται.
ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ
ΠΡΩΤΟ
Δελτίο Τύπου 2021/04/20
ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2021
Το Εργατικό Κέντρο Αθήνας στο Δ.Σ. που πραγματοποιήθηκε στις 17/04/2021, αποφάσισε παναττική απεργιακή κινητοποίηση και εορτασμό της Πρωτομαγιάς του 2021 στις 6 Μαΐου και καλεί όλους τους εργαζομένους, τους συνταξιούχους, του ανέργους, τους νέους και τις νέες του Λεκανοπεδίου της Αθήνας, στην 24ωρη Γενική Απεργία για τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς, την Πέμπτη 6 Μαΐου και στο Συλλαλητήριο των Συνδικάτων στις 11 π.μ. στην Πλατεία Κλαυθμώνος.
Καλούμε όλα τα συνδικάτα και τους εργαζόμενους της Αθήνας σε συνδυασμό με τον φόρο τιμής που πρέπει να αποδώσουμε στην Εργατική Πρωτομαγιά, να στείλουν ένα ηχηρό μήνυμα στην κυβέρνηση, ενάντια στους επικείμενους αντεργατικούς σχεδιασμούς. Το ΕΚΑ έχει σταθεί απέναντι στην κατάργηση του 8ώρου και στις άλλες αντεργατικές διατάξεις από το Νοέμβριο του 2020, επί υπουργίας κου Βρούτση. Το ίδιο θα πράξει και τώρα. Δεν μπορούμε να μην αντισταθούμε.
Απεργούμε και διαδηλώνουμε ενάντια:
- Στην κατάργηση του 8ώρου
- Στις ατομικές συμβάσεις εργασίας
- Στο άνοιγμα των Κυριακών σε επιπλέον κλάδους
- Στην μεταφορά των εργατικών διαφορών στον ΟΜΕΔ και την ουσιαστική κατάργηση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας
- Στην προσπάθεια περαιτέρω αποδυνάμωσης της απεργίας
- Στις παρεμβάσεις στο συνδικαλιστικό νόμο (ηλεκτρονική ψηφοφορία, ηλεκτρονικά μητρώα στη διάθεση κυβέρνησης και εργοδοτών)
Καλούμε την κυβέρνηση να μην γυρίσει τους εργαζόμενους έναν αιώνα πίσω και να βάλει φρένο στις αντεργατικές διατάξεις. Ενωμένοι αγωνιζόμαστε για τα δίκαια αιτήματά μας, ενάντια στην φτωχοποίηση και την εξαθλίωση της χώρας μας. Καλούμε τα συνδικάτα της Αθήνας, με τις ενέργειες και τις παρεμβάσεις που αυτά κρίνουν αναγκαία, να στείλουν ηχηρό μήνυμα όλες τις επόμενες ημέρες, αλλά κυρίως την Ημέρα της Πρωτομαγιάς, ότι τα δικαιώματα και οι κατακτήσεις των εργαζομένων δεν διαπραγματεύονται.
ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΘΑ ΝΙΚΗΣΟΥΜΕ
ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 2021
ΑΠΕΡΓΙΑ 6 ΜΑΙΟΥ ΠΛ. ΚΛΑΥΘΜΩΝΟΣ 11.00
H πρώτη απεργία γυναικών
H πρώτη απεργία γυναικών
https://www.efsyn.gr/nisides/292129_h-proti-apergia-gynaikon
Η πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα», καταγράφοντας διάφορες απεργιακές κινητοποιήσεις, σημειώνει ότι στην απεργία των εργατών των καρεκλοποιών «προσετέθη μεγαλυτέρα απεργία εν τοις μεγάλοις εργοστασίοις της νηματοκλωστικής και υφαντικής».
Οι δραματικές απώλειες των λαϊκών εισοδημάτων από την ένταξη του εθνικού νομίσματος στη «ζώνη» του γαλλικού φράγκου, μια προδρομική του ευρώ νομισματική ένωση του 19ου αιώνα, προκάλεσαν «έκρηξη» εργατικών κινητοποιήσεων και τις πρώτες απεργίες γυναικών στην Ελλάδα.
Το μεγάλο απεργιακό «κύμα» εκδηλώθηκε, τον Νοέμβριο του 1882, κυρίως στο αναπτυσσόμενο, τότε, βιομηχανικό κέντρο του Πειραιά και στην Πάτρα, αμέσως μετά την αιφνιδιαστική απόφαση της κυβέρνησης Χ. Τρικούπη να κυκλοφορήσουν νέες δραχμές, υποτιμημένες κατά 12% σε σχέση με τις παλαιές.https://821942549c8301f90b0a0630f9e4f1ad.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-38/html/container.html
Ετσι, παρότι δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα γι’ αυτή την πρώτη απεργία των εργατριών σε κλωστοϋφαντουργίες και ραφτάδικα, πέραν από τις εκβιαστικές πιέσεις των εργοδοτών για να την σταματήσουν, πληροφορούμαστε, από τις εφημερίδες της εποχής, ότι αίτημά τους ήταν να πληρώνονται «εις νέας δραχμάς».
Αυτό ήταν πολύ σημαντικό, διότι μετά την υποτίμηση, η αξία των πενιχρών ημερομισθίων τους είχε μειωθεί, με αποτέλεσμα να γίνεται δύσκολη ακόμα και η αγορά βασικών καταναλωτικών αγαθών.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να πούμε ότι η υποτίμηση έγινε επειδή με Διάταγμα, που εκδόθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1882, ορίστηκε το εξής: Από την 1η Νοεμβρίου θα εφαρμοζόταν ένα νέο νομισματικό σύστημα βασισμένο στην ταύτιση της δραχμής με το χρυσό γαλλικό φράγκο, με ισοτιμία ένας προς ένα.
Για τον σκοπό αυτό η νέα δραχμή περιείχε 0,29 γραμμάρια χρυσού, όσο και το γαλλικό φράγκο, ενώ κάθε παλαιά δραχμή υπολογιζόταν πλέον προς 0,89 λεπτά της νέας. Ετσι, οι εργαζόμενοι, που το μεροκάματό τους ήταν λίγες δραχμές, έχαναν περισσότερα από 55 λεπτά στις 5 δραχμές και τα είδη πρώτης ανάγκης, που κόστιζαν μερικά λεπτά, γίνονταν πλέον ακριβότερα γι’ αυτούς.
Αυτό το σύστημα υπαγορευόταν από τη Λατινική Νομισματική Ενωση, η οποία συγκροτήθηκε, με βάση τη συμφωνία που υπέγραψαν, στις 23 Δεκεμβρίου 1865, η Γαλλία, το Βέλγιο, η Ιταλία και η Ελβετία. Ξεκίνησε να εφαρμόζεται από την 1η Αυγούστου 1866 και σταδιακά εισήλθαν σε αυτήν πολλές χώρες της Ευρώπης αλλά και της Νοτίου Αμερικής.
Η Ελλάδα συνυπέγραψε, το 1868, τη Σύμβαση και την κύρωσε με νόμο τον Νοέμβριο του 1869. Ομως, με διάφορες προφάσεις καθυστερούσε την έναρξη εφαρμογής της, προφανώς διότι γινόταν αντιληπτό ότι θα προκαλείτο μεγάλη αναστάτωση στην οικονομία.
Ωστόσο, η κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπ, προχώρησε αιφνιδιαστικά στην άμεση εφαρμογή του νέου συστήματος. Αυτό έγινε διότι, όπως αναγνώρισε, στις 31 Οκτωβρίου, στη Βουλή, ο υπουργός Οικονομικών Π. Καλλιγάς, με τη μετατροπή της παλαιάς δραχμής σε νέα, «ήτοι διά της προσθήκης 12%» επί των εσόδων σε συνδυασμό με μια σειρά νέων φόρων, που έπλητταν πρωτίστως τα λαϊκά εισοδήματα (στον καπνό, στα τσιγαρόχαρτα, στο κρασί και στα άλλα οινοπνευματώδη ποτά), θα διαμορφωνόταν πλεονασματικός προϋπολογισμός.
Ο ίδιος ο Τρικούπης αναφέρθηκε, όπως γίνεται πολλές φορές και στις μέρες μας, σε «διεθνείς υποχρεώσεις», τις οποίες «δεν εξετελέσαμεν, αλλά πολλάκις παρατείναμεν την αναβολήν της εκπληρώσεως αυτών» και, παρά τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, επέμεινε στην εφαρμογή αυτής της πολιτικής.
Μάλιστα, όταν με πρωτοβουλία βουλευτών της αντιπολίτευσης κατατέθηκε ρύθμιση για να αναβληθεί η νομισματική αλλαγή, έδωσε στο «όχι» χαρακτήρα ψήφου εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, πετυχαίνοντας να απορριφθεί η πρόταση με 117 ψήφους κατά και 100 υπέρ.
Σε αυτή την ψηφοφορία φάνηκε ότι τουλάχιστον τότε οι λεγόμενοι «δημοκρατικοί» βουλευτές δεν αποτελούσαν συγκροτημένη ομάδα. Ετσι, ο Πατρινός Α. Ρηγόπουλος, που φαίνεται ότι είχε γνωρίσει τον Καρλ Μαρξ στο Λονδίνο, ψήφισε υπέρ της πρότασης, ενώ οι Αλ. Πετσάλης και Γ. Φιλάρετος, ο πρώτος που αμφισβήτησε και τυπικά τη μορφή του πολιτεύματος (βασιλευομένη δημοκρατία), συμπορεύτηκαν με την κυβερνητική παράταξη, ψηφίζοντας κατά.
Τελικά, αυτή η πολιτική θα οδηγήσει σε μεγάλη οικονομική κρίση, που διήρκεσε δύο χρόνια, ξεκινώντας, ουσιαστικά, από τους πρώτους μήνες του 1883, οπότε άρχισαν να πολλαπλασιάζονται οι πτωχεύσεις βιομηχανιών και εμπορικών επιχειρήσεων ενώ μέσα σε έναν χρόνο δεκάδες εργοστάσια αναγκάστηκαν να κλείσουν [Πηγή: «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», τ. ΙΔ΄, Εκδοτική Αθηνών 1977, σσ. 20-21].
Βέβαια, τα «δείγματα» φάνηκαν από τις πρώτες μέρες της νομισματικής αλλαγής, καθώς, σε συνδυασμό με τις… συνήθεις κερδοσκοπικές κινήσεις, τα είδη πρώτης ανάγκης αυξήθηκαν ακόμα και κατά 30%, επιβαρύνοντας τους εργαζόμενους που τα μεροκάματά τους έμεναν καθηλωμένα. Ετσι, από την πρώτη μέρα εφαρμογής της «νέας δραχμής» εκδηλώθηκαν οι πρώτες αντιδράσεις.
Στην Πάτρα το πρωί της Δευτέρας 1η Νοεμβρίου γίνεται συγκέντρωση και πορεία στη Νομαρχία, ενώ το απόγευμα της ίδιας μέρας συνεδριάζει εκτάκτως το Δημοτικό Συμβούλιο και ζητάει από την κυβέρνηση την ανάκληση της απόφασής της. Θα ακολουθήσει ανάλογο διάβημα του τοπικού Εμπορικού Συλλόγου [Πηγή: εφημ. της Πάτρας «Επί τα Πρόσω» και «Εργάτης»].
Στην αχαϊκή πόλη θα γίνουν τις επόμενες μέρες και άλλα συλλαλητήρια και μάλιστα σε ένα από αυτά θα απειληθεί αιματοχυσία καθώς θα υπάρξει παρέμβαση των «οργάνων της εξουσίας» για να διαλύσουν την συγκέντρωση. Οι πολίτες θα αντισταθούν «προτείναντες όπλα», αλλά ευτυχώς οι χωροφύλακες θα υποχωρήσουν και θα αποφευχθεί η συμπλοκή [Πηγή: εφημ. «Εθνικό Πνεύμα»].
Επίσης, έφιπποι χωροφύλακες και αστυνομικοί θα διαλύσουν, βίαια, συλλαλητήριο φοιτητών στα προπύλαια του Πανεπιστημίου «κατά των οικονομικών μέτρων της κυβέρνησης», όπως έγραφε η αντιπολιτευόμενη εφημερίδα «Εθνικό Πνεύμα» (φ. 9.11.1882).
Παράλληλα, θα ξεκινήσουν και μια σειρά από απεργιακές κινητοποιήσεις. Από διάφορες πηγές πληροφορούμαστε ότι προχώρησαν σε απεργία οι οικοδόμοι, οι καρεκλοποιοί, οι βιβλιοδέτες, οι καπνεργάτες, οι τεχνίτες στα μεγάλα μηχανουργεία του Πειραιά, οι τυπογράφοι και οι εργάτες των υποδηματοποιών (τσαγκάρηδες). Ολοι απαιτούσαν αυξήσεις, το λιγότερο κατά 12%, ώστε να πληρώνονται σε «νέες δραχμές».
Οι πρώτοι που αποδέχτηκαν να πληρώσουν τους εργάτες σε νέες δραχμές ήταν οι ιδιοκτήτες των μηχανουργείων του Πειραιά Γ. Βασιλειάδης, Τζων Μακ Δούαλ, Αχ. Κούπας και του σιδηροδρόμου Αθηνών – Πειραιώς. Ακολούθησαν οι ατμοπλοϊκές εταιρείες.
Σε αυτούς τους κλάδους οι απεργοί επέστρεψαν στις εργασίες τους δικαιωμένοι.
Αντίθετα, σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις οι εργοδότες ακολούθησαν εκβιαστικές μεθοδεύσεις είτε απολύοντας τους εργάτες που ήταν μέλη του Σωματείου τους, όπως στα υποδηματοποιεία, είτε προχωρώντας σε ανταπεργία, κλείνοντας τις επιχειρήσεις τους όπως έγινε στα βιβλιοδετεία.
Οι πρώτες απεργίες εργατριών
Μέσα σε αυτό τον απεργιακό «πυρετό» γίνονται και οι πρώτες απεργίες των εργατριών.
Η πειραϊκή εφημερίδα «Σφαίρα», καταγράφοντας (φ. 16.11.1882) διάφορες απεργιακές κινητοποιήσεις, σημειώνει ότι στην απεργία των εργατών των καρεκλοποιών «προσετέθη μεγαλυτέρα απεργία εν τοις μεγάλοις εργοστασίοις της νηματοκλωστικής και υφαντικής».
Παρακάτω αναφέρεται ότι «αι εργάτριαι των ανωτέρω καταστημάτων ζητούσι την πληρωμήν των ημερομισθίων εις νέας δραχμάς, άλλως δεν εννοούσι να εργάζονται». Από το ίδιο δημοσίευμα μαθαίνουμε πως οι περισσότεροι εργοστασιάρχες προσανατολίζονταν να απορρίψουν το αίτημα των εργατών και των εργατριών με το πρόσχημα ότι δεν είχαν αυξήσει τις τιμές των παραγόμενων προϊόντων.
Η συγκεκριμένη εφημερίδα –όπως και οι περισσότερες της εποχής– στρέφεται κατά των απεργών, δικαιολογεί τη στάση των εργοδοτών, σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Κακήν οδόν ετράπησαν αι εργατικαί τάξεις εν Ελλάδι».
Πραγματικά, στην καλύτερη περίπτωση, οι εφημερίδες παρουσίασαν ασχολίαστη την είδηση, γράφοντας μόνο ότι «[…] και αι εργάτριαι των εν Πειραιεί εργοστασίων εκήρυξαν απεργίαν, ζητούσαι να πληρώνονται εις νέας δραχμάς» [εφημ. «Νέα Εφημερίς», φ.16.11.1882 και «Στοά» φ.17.11.1882].
Το αποτέλεσμα της απεργίας δεν είναι γνωστό. Αντίθετα, από τις τοπικές εφημερίδες της Πάτρας φαίνεται ότι θετικά αποτελέσματα είχε η απεργία στα ραφτάδικα. Σε αυτές (εφημ. «Επί τα Πρόσω») διαβάζουμε ότι οι ραπτοεργάτες ξεκίνησαν απεργία, ζητώντας αυξήσεις κατά 25%. Μάλιστα, φαίνεται ότι υπήρξαν και επεισόδια, που οδήγησαν σε επέμβαση της αστυνομίας, όταν σε κάποιο ραφείο ο εργοδότης επιχείρησε να απασχολήσει απεργοσπάστη.
Στα δημοσιεύματα δεν αναφέρεται ξεκάθαρα εάν συμμετείχαν στην απεργία και οι ράφτρες αλλά αυτό προκύπτει από δύο στοιχεία: α) οι απεργοί, αφού έκαναν περιφρούρηση, δεν θα δέχονταν απεργοσπασία ούτε από τις γυναίκες και β) η εφημερίδα θεωρώντας αδικαιολόγητη την απεργία… δεν εξαιρούσε τις γυναίκες διερωτώμενη «τι θα γίνει εάν φέρουν οι εργοστασιάρχες ράπτες και ράπτρες από τη Βιέννη;» Τελικά, η απεργία τελείωσε με τη νίκη των εργαζόμενων, που πήραν αυξήσεις 12%, καλύπτοντας έτσι την υποτίμηση του νομίσματος.
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να πούμε ότι εκείνα τα χρόνια οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα εισαγωγής στα Πανεπιστήμια, ενώ αποκλείονταν από εμπορικές εργασίες.
Στην ουσία η συντριπτική πλειονότητά τους παρέμενε, υποχρεωτικά, στο σπίτι και μόνο κορίτσια φτωχών οικογενειών, κυρίως από επαρχία, αναζητούσαν, αναγκαστικά, δουλειά σε κάποιο εργοστάσιο, κυρίως κλωστοϋφαντουργίες ή μεταξουργεία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1875 από το σύνολο των εργατών των ατμοκίνητων βιομηχανιών της χώρας το 16,7% ήταν ενήλικες γυναίκες και το 7,3% ανήλικες, δεδομένου ότι τότε η παιδική εργασία ήταν κάτι συνηθισμένο για τα παιδιά των φτωχών οικογενειών, καθώς, μάλιστα, δεν είχε θεσπιστεί υποχρεωτική εκπαίδευση.
Συγκεκριμένα, στα ατμοκίνητα εργοστάσια εργάζονταν, τότε, συνολικά 7.342 εργάτες. Από αυτούς ήταν οι 4.959 άνδρες (ποσοστό 67,5%), 1.231 γυναίκες (ποσοστό 16,7%), 629 παιδιά (αγόρια) (ποσοστό 8,5%) και 524 κορίτσια (7,3%).
Οι περισσότερες γυναίκες, ενήλικες και ανήλικες (515 ενήλικες και 304 ανήλικες, σύνολο 819) εργάζονταν στα 12 μεταξουργεία της χώρας. Ακολουθούσαν τα 18 κλωστήρια, όπου εργάζονταν 608 γυναίκες (447 ενήλικες και 161 ανήλικες) και τα δύο υφαντήρια, όπου εργάζονταν 184 ενήλικες γυναίκες.
Λιγότερες γυναίκες εργάζονταν σε υαλουργεία, εκκοκκιστήρια, αλευρόμυλους κ.ά. Είναι χαρακτηριστικό ότι τρία χρόνια νωρίτερα, οπότε εγκαινιάστηκε στον Πειραιά η μεγάλη κλωστοϋφαντουργία των αδελφών Ρετσίνα, εργάζονταν 100 εργάτριες και 50 εργάτες.
Μάλιστα, η τοπική εφημερίδα «Ποσειδών» (φ. 8.12.1872) έγραφε ότι Πειραιώτες βιομήχανοι αναζητούσαν να προσλάβουν εργάτριες αλλά δεν έβρισκαν.
Από το σύνολο των ενήλικων εργατριών, μόλις οι 278 (22,5%) ήταν εγγράμματες και οι 953 αγράμματες (ποσοστό 77,5%), ενώ από τις ανήλικες εργάτριες οι 437 (ποσοστό 83,3%) ήταν αγράμματες [Τα στοιχεία από το «Αλέξανδρος Μανσόλας, Απογραφικαί πληροφορίαι περί των εν Ελλάδι ατμοκινήτων βιομηχανικών καταστημάτων», Αθήνα 1876].
Οι συνθήκες δουλειάς ήταν για όλους άσχημες, αλλά για τις γυναίκες ακόμα χειρότερες.
Οπως περιέγραφε το πρώτο γυναικείο περιοδικό, με το όνομα «Εφημερίς των Κυριών», που εξέδιδε η Καλλιρόη Παρρέν, οι εργάτριες στην κλωστοϋφαντουργία των αδελφών Θεόδωρου και Αλέξανδρου Ρετσίνα, που εξελίχτηκε στην κορυφαία του κλάδου, εργάζονταν καθημερινά 12 ώρες (!) [«Εφημερίς των Κυριών», τεύχος αριθμ. 28, 13 Σεπτεμβρίου 1887].
Η βάρδια ξεκινούσε τον χειμώνα στις 6 το πρωί και τελείωνε στις 6.30 το βράδυ με μισή ώρα ανάπαυση. Το καλοκαίρι άρχιζε στις 5 το πρωί και τελείωνε στις 6.30, αλλά με μιάμιση ώρα ανάπαυση. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι κορίτσια από 8 ετών μέχρι γυναίκες 40 ετών παρέμεναν όρθιες, σχεδόν μη κινούμενες, για 12 ολόκληρες ώρες!
Στο υφαντήριο «η συνώθησις είναι όντως ασφυκτική». Υπήρχαν 120 αργαλειοί τοποθετημένοι σε απόσταση μόλις μισού μέτρου ο ένας από τον άλλον, με τρόπο «ώστε η δυστυχής εργάτις μόλις δύναται να κινηθή εν τω περιορισμένω τούτω υπό την κυριότητά της χώρω».
Ο χώρος δεν εξαεριζόταν ενώ και την ώρα της ανάπαυσής τους οι εργάτριες παρέμεναν στη θέση τους καθώς δεν υπήρχε ειδικός χώρος για το διάλειμμά τους.
Μέσα σε αυτές τις ανθυγιεινές συνθήκες, δουλεύοντας εξοντωτικά, έπαιρναν πολύ μικρότερο μεροκάματο από τον άνδρα. Στην αρχή έπαιρναν μεροκάματο 50 λεπτών, ενώ το ψωμί είχε φτάσει να πωλείται μετά τις ανατιμήσεις 35-40 λεπτά.
Δηλαδή, η εργασία μιας ημέρας έφτανε, μετά βίας, για την αγορά μιας οκάδος ψωμί. Επειτα από δύο ή τρία χρόνια, το μεροκάματο έφτανε στη 1 δραχμή και αργότερα στις δύο δραχμές.
Τα ημερομίσθια των ανδρών ήταν σε καλύτερα επίπεδα καθώς ξεκινούσαν από τη 1,50 δραχμή και έφταναν, ανάλογα και με την ειδικότητα, ως τις 10 δραχμές. Οσο για τα ανήλικα παιδιά, εκεί η εκμετάλλευση ήταν ακόμα μεγαλύτερη, καθώς το μεροκάματο ξεκινούσε από 40 λεπτά και έφτανε μέχρι τη 1,50 δραχμή.
Εκείνα τα χρόνια είχε αρχίσει η συγκρότηση των εργατών σε σωματεία, αδελφότητες ή συντεχνίες και αποκτώντας ταξική συνείδηση ξεκινούσαν να διεκδικούν οργανωμένα τη βελτίωση των συνθηκών δουλειάς τους. Απ’ όσα είναι γνωστά, αυτές οι συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν δέχονταν τις γυναίκες, ακόμα και εάν εργάζονταν στον ίδιο χώρο με τους άνδρες.
Γι’ αυτό, υποθέτουμε ότι οι πρώτες απεργίες γυναικών, που γίνονται τον Νοέμβριο του 1882, δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας οργανωμένης συνδικαλιστικής δράσης. Πιθανότατα ακολουθήθηκε το παράδειγμα των ανδρών ή ακόμα και των πιέσεών τους, καθώς αυτοί κατείχαν στα εργοστάσια τις θέσεις προϊσταμένων και επιτηρητών των γυναικών.
Αλλωστε, η επόμενη γνωστή απεργιακή κινητοποίηση γυναικών έχει καταγραφεί να γίνεται 10 χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 1892, πάλι στην κλωστοϋφαντουργία των αδελφών Ρετσίνα, ύστερα από μια προσπάθεια μείωσης του πενιχρού μεροκάματού τους [βλ. «Εφημερίδα των Συντακτών», «Νησίδες», «Οταν οι γυναίκες μπήκαν στους εργατικούς αγώνες», φ. 4-5/3/2017].
Greek Unions 